آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی ( Magnetic Resonance Angiography) به اختصار MRA ، روشی برای تصویربرداری (رگ نگاری) در پزشکی است. به تصاویر تولید شده به ‌وسیله این روش آنژیوگرام تشدید مغناطیسی گویند.

چرا از MRA استفاده می کنیم؟

امروزه استاندارد جهانی تصویربرداری برای تشخیص بیماری شریان‌های کرونری آنژیوگرافی با اشعه ایکس است، بطوریکه در جوامع پیشرفته سالیانه نزدیک به یک میلیون عمل با کاتتر قلبی (Cardiac Catheterization) انجام می‌گیرد.

با این حال آنژیوگرافی با اشعه ایکس پر هزینه و دارای خطرات تشعشعی ست (بخصوص برای کسانی که مدام با این نوع دستگاه‌ها سروکار دارند)، گذشته از اینکه تهاجمی (invasive) نیز می‌باشد. در عوض MRA از اینگونه نقاط ضعف عاری است (کاملاً غیر تهاجمی non-invasive است)، و لذا مدت هاست مورد توجه پزشکان و دیگر متخصصان بوده است.

مشکلات MRA

با وجود پیشرفتهایی که در کنترل ظهور اثرات تحرکی در تصویرگیری، و نیز در سخت‌افزار، نرم‌افزار، پروتکول های اسکن و عوامل کنتراست در علوم ام آر آی در سالیان اخیر انجام گردیده، با این حال قدرت تفکیک سیستم‌های ام آر آی هنوز به پای آنژیوگرافی با اشعه ایکس (که چیزی در حدود کمتر از ۳۰۰ میکرومتر است) نمی‌رسد. لیکن MRA در بیمارستان ها و در تحقیقات فیزیک پزشکی کاربردهای وسیعی دارد.

کیفیت تصویری در MRA

معمولاً بهبود کیفیت تصویری در MRA را با مقیاس هایی همانند قدرت تفکیک می سنجند. و معمولاً نیز بهبود قدرت تفکیک با خود عواقبی همانند کاهش سیگنال مفید (SNR) به همراه دارد. اما می‌توان این مشکلات را با راه حل هایی همانند استفاده از سیستم‌های ام آر آی با قدرت میدان Bo بالاتر و یا استفاده از ماده حاجب مناسب تصحیح نمود.

روشهای بهبود کنتراست در MRA

کنتراست بین خون کرنری (coronary blood pool) و بافتهای احاطه کننده را می‌توان با روشهایی مثل اثر درون-جریانی (in-flow effect) و یا با بکارگیری پیش-پالس های تشدید مغناطیسی (pre-pulse MR) کنترل کرد.افزایش کنتراست بین شریانهای کرنری و بافتهای اطراف تا کنون با روشهایی مثل استفاده از پیش-پالس های اشباع چربی (fat saturation pre-pulses) نشان داده شده است. از روشهای بکار رفته دیگر می‌توان موارد زیر را نام برد:

  • پیش-پالس های کنتراست انتقال مغناطیسی(Magnetic Transfer Contrast pre-pulses)
  • پیش-ضربانهای T2 (موسوم به T2Prep) که از اختلاف ذاتی T2 بین خون و بافتهای میوکاردیوم بهره می‌برد.با بکارگیری این تکنیکها، لومن کرنری روشن به‌نظر رسیده و میوکاردیوم اطراف با شدت سیگنال کمتری دیده می‌شود. اما بطور وارونه نیز می‌توان عمل کرد: در روش MRA خون سیاه (black blood MRA)، سیگنال لومن کرنری است که تضعیف می‌گردد و در عوض بافت اطراف دارای شدت سیگنال بالایی است.

 استفاده از ماده حاجب در MRA

همانند تصویرگیری در ام آر آی، به‌دنبال استفاده از ماده حاجب در آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی، زمان T1 خون کاهش یافته که باعث افزایش کنتراست مفید (CNR) می‌شود.

و باز همانند ام آر آی، ماده حاجب MRA عموماً بر دو قسم است: ماده حاجب برون-سلولی (extracellular contrast agents) و ماده حاجب درون-عروقی (intravascular contrast agents).نمونه‌های ماده حاجب برون-سلولی عبارت‌اند از:

  • مگنویست (شرکت Berlex Laboratories، نیوجرزی)
  • آمنی‌اسکن (شرکت Nycomed-Amersham، انگلستان)
  • پروهانس Prohance (شرکت Bracco Diagnostics، نیوجرزی)

و نمونه‌های ماده حاجب درون-عروقی عبارت‌اند از:

  • AMI-227 (شرکت Advanced Magnetics، ماساچوست)
  • انجیومارک Angiomark (شرکت EPIX Medical، ماساچوست)
  • کلریسکن Clariscan (شرکت Nycomed-Amersham، انگلستان)
  • اسید گدوکولتیک B-22956 (شرکت Bracco Imaging SpA، ایتالیا)

از آنجایی که ماده حاجب برون-سلولی نسبتاً بسرعت به فضای خارج از عروق نشت می‌کند، استفاده از آن مستلزم تصویربرداری دور-اول (first pass imaging) و در نتیجه نگه داشتن نفس توسط بیمار می‌باشد.

اخذ MRA کرنری دور-اول با ماده حاجب برون-سلولی همچنین توام با محدودیت هایی نظیر نیاز مجدد به تکرار به تزریق ماده حاجب می‌باشد، بخصوص زمانی که بیش از یک مقطع تصویربرداری گردد. در حقیقت با هر تزریق متوالی، CNR یا کنتراست در واقع کاهش می‌یابد، چرا که سیگنال ساطع شده از فضای برون-سلولی، مدام پس از تزریق اولیه رفته رفته افزوده می‌گردد. لذا استفادهٔ از مواد حاجب درون-عروقی این مزیت را بهمراه دارد که اجازه به صرف زمان بیشتری برای اخذ تصویر پس از تزریق ماده حاجب اولیه به ما می‌دهد. و این بدان معناست که نیازی به استفاده از روشهای حبس نفس دیگر نخواهد بود، و اسکن های متوالی بدون نیاز به تزریق های متمادی کمابیش دارای یک CNR خواهند بود.

 کاربردهای MRA

از کاربردهای آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی تشخیص استنوسیس کرنری می‌باشد. با اینکه تکنیک های فعلی حبس نفس کرنری MRA دارای قدرت تفکیک محدودی می‌باشند، لیکن توانایی تشخیص استنوسیس کرنری پروکسیمال را دارند. ردیف تصویرسازی گرادیان اکو استنوسیس را یک ناحیه کم شدت نشان می‌دهد.

 

برگرفته از دانشنامه ویکی پدیا